*** Deze toespraak werd gehouden tijdens de nieuwjaarsreceptie van de Stedelijke Werkgroep OntwikkelingsSamenwerking (SWOS) ***

Goedenavond, collega's schepenen en raadsleden, vrienden, Uit de powerpoint die jullie zullen zien, is af te leiden wat Hasselt het afgelopen jaar heeft betekend voor ontwikkelingssamenwerking. En andersom natuurlijk. Laat ik beginnen met u, overwegend vrijwilligers, mijn beste wensen over te maken voor het jaar dat komen gaat. Laat ik meteen ook mijn zéér grote erkentelijkheid uitdrukken voor al het werk dat jullie onbaatzuchtig doen voor onze medemensen in het Zuiden.

MUSIC FOR LIFE

Vooraleer ik vooruitkijk naar 2015, blik ik heel even terug naar 2014 en wel naar Music for Life. Dit initiatief van Studio Brussel bracht 2.727.000 euro op en dit voor in het totaal 861 organisaties van allerlei pluimage. Daaronder zeer gekende NGO's, maar ook tal van kleine, lokale initiatieven. Elk organiseerden ze zeer diverse activiteiten. Weze het nu een wandeling of een heuse duurloop, een wafelenbak of een bierfeest: alle kleine evenementen samen brachten een gigantisch bedrag op om de wereld een beetje mooier te maken.

EEN DIKKE MERCI

Ik verwijs er graag naar omdat jullie, Hasseltse vrijwilligers, dag in dag uit met hetzelfde bezig zijn: de wereld in het Zuiden een beetje mooier maken. Vanuit mondiaal gestructureerde organisaties als Unicef of Handicap International. Vanuit NGO's als 11.11.11. Vanuit kleine vzw's die kinderen betere opleidingskansen bieden of die meewerken aan de uitbouw van medische faciliteiten ter plekke. De grote opkomst hier vanavond toont aan dat belangeloze inzet voor het Zuiden leeft in Hasselt. Een dikke merci daarvoor.

DE MISSIONARIS VAN VROEGER

Maar vrienden, kom ik terug naar vandaag. Sommigen hebben er nog eentje in de familie, maar de meesten onder jullie herinneren zich zeker deze of gene missionaris die op ongeregelde momenten het klaslokaal betrad met een boeiend verhaal uit den vreemde. In mijn jonge tijd - de jaren '70 - was hij tot de tanden toe gewapend met een wit scherm en wel honderden dia's. Voor de jongeren onder u: 'dia's' dat waren zoiets als selfies in een doorschijnend plastieken doosje. De app waarmee hij ze bediende was een projector met een grote, felle lamp erin.

DE SECULIERE VORMING VAN NU

Lange tijd vormden deze daadkrachtige mensen voor veel leerlingen een eerste en vaak ook enige kennismaking met het Zuiden. Maar de missionaris zoals ik hem u neerzet, is een uitstervend ras en de gewaardeerde vorming die zij gaven, heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een meer seculiere vorm: de mundiale vorming.

BASISONDERWIJS

In 2015 zal deze zich wéér richten op het basisonderwijs. De kids van het derde en vierde studiejaar kregen vorig jaar al een schooltheater over fairtrade. Dit jaar zullen de kleinsten weer de mogelijkheid krijgen zich even onder te dompelen in de Marokkaanse sfeer. Bij Marokko@Hasselt kunnen zij middels prettige en op hun maat gesneden workshops op een actieve manier kennismaken met het thuisland van de zustersteden Missour en Outat El Haj.

Voor de leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar mag het al iets meer zijn en daarom dat zij zullen werken rond de VN-millenniumdoelen en in het bijzonder rond deze die de extreme kinderarmoede betreffen.

SECUNDAIR ONDERWIJS

Nieuw is dat Stad Hasselt zich ook zal gaan toeleggen op het secundair onderwijs. Het is de bedoeling dat ook de scholieren van Hasselt een aanbod voorgeschoteld krijgen dat hen voor enkele lesuren doet nadenken over en meewerken rond ontwikkelingssamenwerking. Hoewel veel leerkrachten - ik ben er zelf een - zich met hart en ziel inzetten voor hun job en 'hun' leerlingen, wordt ontwikkelingssamenwerking as such toch een beetje stiefmoederlijk behandeld in het lessenpakket. Het zal een gezond aanbod worden waarvan het de scholen vrij staat er al dan niet op in te gaan, maar waarvan ze achteraf geen spijt zullen hebben.

DE ZEVENDE MILLENNIUMDOELSTELLING

Over de millenniumdoelstellingen gesproken: de zevende heeft te maken met Duurzaam Leefmilieu. Mensen moeten toegang krijgen tot drinkbaar water en kunnen beschikken over voldoende sanitaire voorzieningen. Maar - en ik verschuil mij even achter De Standaard van gisteren - deze doelstelling is - ik citeer - "te eng geformuleerd en ze gaat voorbij aan de ecologische uitdagingen van dit moment".

Ik heb niet alle wijsheid in pacht, maar meen dat dit laatste een correcte conclusie is. De klimaatverandering - die toch perfect onder dit millenniumdoel zou passen - is immers erg bedreigend voor het Zuiden.

KRUISPUNT

Volgens de koepelorganisatie 11.11.11 bevindt het dossier van de klimaatverandering zich op het kruispunt tussen de milieuproblematiek en de Noord-Zuid problematiek. Wetenschappers zijn het erover eens dat de gevolgen van de klimaatverandering in het bijzonder de ontwikkelingslanden zullen treffen. De ongelijkheden inzake gezondheidstoestand en toegang tot geschikt voedsel, proper water en andere hulpbronnen zullen toenemen. Dit terwijl de oorzaken net bijna uitsluitend het Nóórden te vinden zijn. Daar zijn de industriële ontwikkeling en de welvaart gebouwd op de verbranding van fossiele brandstoffen. De 20% van de wereldbevolking die in het Noorden leeft, gebruikt immers 80 % van de aborptiecapaciteit van de atmosfeer. Het Noorden legt beslag op het rechtmatige aandeel van het Zuiden.

GEVOLGEN KLIMAATVERANDERING

De mogelijke gevolgen van de klimaatverandering  zijn velerlei : het verdwijnen van kwetsbare eco-systemen zoals koraalriffen, het toenemen van stormen en overstromingen, de vermindering van de voedselproductie, de vermindering van de beschikbaarheid van drinkbaar water en de geleidelijke stijging van het zeeniveau.

SLUIPENDE WIJZIGINGEN IN KLIMAAT

Mensen uit het Zuiden zijn voor hun overleven veel meer afhankelijk van hun onmiddellijke leefomgeving dan wij hier. Ze zijn dan ook veel kwetsbaarder voor veranderingen die zich hierin voltrekken. Het zijn niét zozeer de spectaculaire orkanen en overstromingen die het meeste schade toebrengen. Het zijn de sluipende wijzigingen in neerslag en temperatuur. Zij zullen leiden tot verminderde toegang tot drinkwater, verminderde productie in de landbouw en de uitbreiding van het verspreidingsgebied van tropische ziektes.  De klimaatverandering is een van de belangrijkste ontwikkelingsthema's, die het behalen van de Millenniumdoelstellingen ernstig kan hypothekeren.

PROJECTEN KLIMAATBESTENDIG MAKEN

Het is daarom ook dat ik hier een warme oproep - pun not intended - lanceer om de projecten waarmee jullie allen bezig zijn, klimaatbestendig te maken. Zij het via extra's rond mitigatie (de bestaande verandering trachten tegen te gaan) of adaptatie (zich trachten aan te passen aan het veranderde klimaat). Projecten die daarin slagen, of nieuwe projecten die specifiek daarrond zullen werken, zou ik omwille van hun vooruitziendheid in de toekomst graag extra gunstig willen beoordelen bij het toekennen van subsidies.

FRISSE UITDAGING

Pasklare antwoorden en oplossingen kan ik jullie hier niet aanreiken, maar jullie - die de situatie ter plekke ten gronde kennen - weten ongetwijfeld hoe alle kleine beetjes kunnen helpen. Beschouw deze boodschap niet als een bedreiging, maar als een frisse uitdaging: hoe kan het nog beter en hoe kunnen we ook duurzaamheid inpassen in ons project? Vindingrijkheid is jullie eigen en ik ben er zeker van dat de Hasselaar ook hiér zal tonen dat hij zijn provinciegenoten een poepie kan laten ruiken.

DROOGLEGGING SUBSIDIES ONTWIKKELINGSSAMENWERKING DOOR PROVINCIE

Twee hoge woorden zijn er nu meteen ook uit: 'subsidie' en 'provincie'. Op diverse beleidsniveaus is een algemene drooglegging begonnen. En waar beter kan je sneller snoeien dan in het beleidsdomein Ontwikkelingssamenwerking: 'het is een ver-van-mijn-bedshow', 'het zijn druppels op een hete plaat' en 'het blijft daar in het Zuiden toch dweilen met de kraan open'. Populair word je als politicus door te zeggen dat noch de mensen in het Zuiden, noch de mensen hier iets zullen voelen van een korting op het budget van ontwikkelingssamenwerking. Zolang we 'de middelen maar efficiënt genoeg inzetten'.

STAD HASSELT KORT NIET OP BUDGETTEN

Ik moet jullie, vrienden, dan ook enigszins teleurstellen. Stad Hasselt zal de inkomsten die jullie derven door de afbouw van de middelen van de provincie niét kunnen compenseren. Maar anderzijds moet ik jullie ook enigszins geruststellen: Stad Hasselt kort niet op de budgetten en zal zijn middelen bovendien óók efficiënt blijven inzetten.

OUTAT EL HAJ EN MISSOUR

Verwijs ik daarbij naar de stedenband waarover ik het al had. De - ik gebruik een duur woord - 'facilitator' Targa Aid zal er nauw op toezien dat het geld dat wordt uitgetrokken voor Outat El Haj en Missour goed terecht blijft komen en wordt ingezet voor de doelen die we samen en in goed overleg hebben vooropgesteld: de creatie van een aangenaam en duurzaam milieu op hun grondgebied.

MAROKKAANSE GEMEENSCHAP IN HASSELT

Deze stedenband mag overigens niet los staan van de Marokkaanse gemeenschap in Hasselt. We onderzoeken de mogelijkheid hoe we haar kunnen betrekken bij de samenwerking met Marokko in het algemeen en bij de stedenband in het bijzonder. Ontwikkelingssamenwerking valt - een reorganisatie in de administratie - sinds kort onder de noemer 'Diversiteit en Internationale Solidariteit' en in dit geval gaan beide thema's dan ook terecht naadloos in elkaar over.

Hoewel niet uitputtend, zijn hiermee enkele grote nieuwe lijnen van het Hasseltse ontwikkelingsbeleid voor 2015 uiteengezet. Voor de twijfelaars: de goede dingen van de vorige jaren houden we vanzelfsprekend ook op de rails.

FAIR TRADE

Rest mij, tot slot, nog even dieper in te gaan op het thema fair trade. Hasselt is sinds 2006 een FairTradeGemeente en het heeft die titel behaald na veel inzet van de zgn. FairTradeTrekkersGroep.

Jullie hoorden al van de actie die de kinderen van de Hasseltse kleuter- en basisscholen voorzag van een Sinterklaas uit eerlijke chocolade. Aan de ouders werd tegelijk gevraagd om bij hun aankopen - weze het nu deze voor de Sint of deze voor andere gelegenheden - fairtradeproducten te overwegen.

INTOCHT SINT

Stad Hasselt staat nu niet meer in het Grote Zwarte Boek van de goedheilig man en maakt van dat witte blaadje gebruik om een stapje verder gaan. Met het Hasseltse Feestcomité lopen daarom nu gesprekken om bij de intocht van de Sint en zijn helpers voortaan fairtradesnoep te verdelen. Als sensibilisering, maar gewoon ook omdat hij even lekker is en je er de kids en hun ouders uit het Zuiden een flink stuk mee vooruithelpt.

EERLIJKE KLEDING

Eindig ik het fairtradehoofdstuk als - u had het al lang in mij gezien - een ware fashionista. Eind 2015, ten laatste in het vroege voorjaar van 2016, zal er in Hasselt opnieuw een avond doorgaan die geheel gewijd is aan 'eerlijke kleding'. De term is bewust vaag omdat er tal van campagnes lopen die elk één zeer specifiek aspect van kleding benadrukken. In samenwerking met 11.11.11 (dat zich eerder focust op fairtradekleding) en de Schone Kleren-campagne (die zich eerder focust op de sociale omstandigheden waarin kleding wordt gemaakt), zal de stad zijn burgers uitnodigen om te komen kennismaken met de mensen uit het vak en met de moeilijk- én mogelijkheden die zich op dat vlak voordoen.

Straks zullen we de opbrengst van de 11.11.11-actie van dit jaar plechtig bekendmaken. Jullie zien mij huilen noch lachen. Maar dat is alleen om de spanning nog wat op te drijven.

STERKE SCHOUDERS

Een speech behoort te eindigen met ''nen dikken klets en 'nen boem'. Een 'Yes, we can', een 'I had a dream', een oneliner van heb-ik-jou-daar. Jullie hebben het waarschijnlijk al aan mij gemerkt, maar tot dat kransje van legenden zal ik niet kunnen toetreden. Daarom dit citaat van de Nederlandse journalist Hans Ferrée: "Als je een piano wil verhuizen grijpen vele hulpvaardige handen naar het krukje." Ik ken jullie inmiddels goed genoeg om te weten dat jullie je schouders onder de piano weten te zetten.

Ik dank u.

Joost Venken - Schepen van Ontwikkelingssamenwerking Stad Hasselt - 23 januari 2015